Hanehalkı Ekonomik Kırılganlığı Derinleşiyor: Borçlanma Rekor Seviyede
Türkiye’de hanehalkının ekonomik kırılganlığı son bir yılda belirgin şekilde arttı. Bankalararası Risk Merkezi (BRM) verilerine göre, 2025’in ilk 10 ayında bireysel kredi ve kredi kartı borçlarını ödeyemediği için yasal takibe düşen kişi sayısı %20 artarak 1 milyon 810 bine yükseldi. Kredi kartı harcamaları rekor kırarken, zorunlu tüketimin hane bütçesindeki payı da hızla büyüyor.
Zorunlu Harcamaların Payı %56’ya Çıktı
TÜİK Hanehalkı Bütçe Araştırması’na göre gıda, kira ve ulaşım gibi zorunlu kalemlerin toplam payı 2010’da %38 iken bugün %56 seviyesine ulaştı. Enflasyonun dar gelirli üzerindeki baskısı arttıkça, hanelerin bütçe esnekliği kayboluyor. Uzmanlara göre bu durum, “gelir yetmediği için borçlanmanın zorunluluğa dönüşmesi” anlamına geliyor.
Kredi Kartı Harcamaları Patladı
Kredi kartı işlemleri 2025’te yıllık bazda %110’un üzerinde büyüdü. Harcamaların bileşimi dikkat çekici:
- Gıda harcamalarının payı: %35
- Akaryakıt: %15
- Zorunlu ev ihtiyaçları: %10
Tasarruf Yapabilen Hane Oranı %13’e Geriledi
Türkiye genelinde düzenli tasarruf yapabilen hane oranı %13 seviyesinde. Gelir dağılımının bozulması, konut maliyetlerindeki artış ve borç yükü nedeniyle hanelerin büyük çoğunluğu acil durum birikimi yapamıyor. Bu da makro şoklara karşı kırılganlığı artırıyor.
Kira Yükü Tarihi Zirvede
Kira fiyatları son üç yılda toplamda %700’ün üzerinde arttı. Kiracı hanelerin gelirinin %46’sı kiraya gidiyor — Avrupa ortalaması ise %25. Barınma maliyetlerindeki artış, borçlanmayı tetikleyen en önemli kalemlerden biri hâline geldi.
Gelir Dağılımı Bozuldu: Gini 0.433
TÜİK’in güncel gelir dağılımı verileri, Türkiye’nin Gini katsayısının 0.433 olduğunu ve OECD ülkeleri arasında en bozuk gelir dağılımına sahip ekonomilerden biri olduğunu gösteriyor. En zengin %20’lik kesim toplam gelirin %48’ini alırken, en düşük gelir grubunun payı yalnızca %6.
İnsan Hikâyesi: Ortalama Aile Bütçesi Açık Veriyor
İstanbul’da yaşayan iki çocuklu bir ailenin ortalama aylık gideri:
- Kira: 25.000 TL
- Gıda: 18.000 TL
- Ulaşım: 8.500 TL
- Faturalar: 7.000 TL
- Eğitim + Sağlık: 6.000 TL
Uzmanlar Uyarıyor: “Kırılganlık Sosyolojik Sonuçlar Üretebilir”
Ekonomistler, hanehalkı baskısının yalnız ekonomik değil, sosyal sonuçlar da doğurabileceği konusunda uyarıyor. Tüketici güveni sert düşerken, borç stresinin aile yapısı ve yaşam memnuniyeti üzerinde etkileri artıyor. “Gelecekten umutlu olduğunu” söyleyenlerin oranı son bir yılda %52’den %40’a düştü.
Hanehalkı Kırılganlığı Ekonominin Yeni Ana Riski
Hanehalkının gelir–gider dengesindeki bozulma, artan borçlanma ve düşen tasarruf oranları, Türkiye ekonomisinin önümüzdeki dönemde karşı karşıya olduğu en kritik risklerden biri olarak öne çıkıyor. Analistlere göre kırılganlığın azaltılması için gelir politikaları, kira düzenlemeleri, borç yönetimi ve sosyal destek mekanizmalarının yeniden ele alınması gerekiyor.