Türkiye Son 5 Yıldır Cari Açık Sarmalında — Depremin Ekonomik Etkisi Derinleşiyor
Türkiye ekonomisi son beş yılda pandemi, enerji fiyat şokları, küresel koşullar ve 2023 Malatya–Kahramanmaraş merkezli depremlerin yarattığı büyük yıkımla birlikte sert bir cari denge dalgalanması yaşadı. 2020’de 37 milyar dolar cari açık veren ekonomi, 2022’de enerji krizinin etkisiyle 48 milyar dolar seviyesine çıkarken, 2024’te sıkılaşma politikalarıyla açık 11 milyar dolara kadar geriledi. Ancak 2025’in Eylül ayı itibarıyla yıllık açık yeniden 20 milyar dolar bandına yükseldi.
Pandemi, Enerji Krizi ve Deprem Ekonomiyi Boğdu
2020’de turizmin durması ve altın ithalatındaki hızlı artış cari açığı keskin biçimde büyüttü. 2021’de toparlanan hizmet gelirleri açığı sınırlasa da, Rusya–Ukrayna savaşının tetiklediği 2022 enerji fiyatları Türkiye’nin dış denge görünümünü bozdu. 2022, son yılların en yüksek cari açık seviyesi olan 48,8 milyar dolarlık tarihi bir yıl oldu.
Depremin Ekonomiye Bedeli Cari Açığı da Etkiledi
2023’te Malatya ve çevre illeri etkileyen Kahramanmaraş merkezli depremler, Türkiye'nin ekonomik dengeleri üzerinde ağır baskı yarattı. Yeniden inşa için ihtiyaç duyulan demir, çelik, çimento, prefabrik yapı ve makine-teçhizat gibi ürünlerde ithalat hızla arttı. Bu durum, dış ticaret açığını büyüterek cari açığı yukarı çeken önemli faktörlerden biri oldu.
Deprem bölgesinde tekstil, gıda, mobilya ve tarım gibi üretim merkezlerinin aylarca kapalı kalması nedeniyle ihracat kayıpları yaşandı. Malatya'nın kayısı ve tekstil ihracatının gecikmesi, 2023'ün ilk çeyreğinde cari dengeyi olumsuz etkiledi.
2024’te Sıkılaşma Etkisiyle Tarihi İyileşme
Para politikasındaki sıkılaşma, tüketim ithalatını sınırladı ve enerji faturalarındaki düşüşle birlikte 2024 yılında cari açığın 11 milyar dolar seviyesine kadar gerilemesini sağladı. Ancak iç talepteki toparlanma ve ithal ara malı bağımlılığı 2025’te yeniden açığın artmasına neden oldu.
2025: Üst Üste Üç Ay Fazla Verildi, Yıllık Açık Yükseldi
2025’in yaz aylarında turizm gelirleriyle birlikte cari denge üç ay üst üste fazla verdi. Buna rağmen yıllık bazdaki açık Eylül 2025 itibarıyla 20 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Ekonomistler, enerji bağımlılığı ve yüksek ithal girdi oranı değişmedikçe cari açığın kalıcı biçimde düşmesinin zor olduğu değerlendirmesinde bulunuyor.
Sonuç: Deprem Etkisi 3–5 Yıl Daha Sürecek
Depremin yarattığı ekonomik hasarın 100 milyar dolar seviyesine yaklaştığı tahmin edilirken, yeniden inşa sürecinin doğrudan döviz ihtiyacı ve ithalat baskısı nedeniyle cari denge üzerindeki etkisinin 2030’a kadar devam edeceği öngörülüyor.