Restoranlardan Online Platformlara Karşı Büyük Hamle: “Komisyonlar Düşecek ya da 300 Bin Restoran Çekilecek”
Türkiye’de restoran, kafe ve lokantaları temsil eden yaklaşık 300 bin işletme, online yemek platformlarının yıllardır devam eden yüksek komisyon taleplerine karşı en sert çıkışını yaptı. CNBC-e'ye konuşan TÜRES Genel Başkanı Ramazan Bingöl, komisyon oranlarının “artık fahiş seviyeye ulaştığını” belirterek sektörün bir kırılma noktasına geldiğini açıkladı. Bingöl’ün sözleri oldukça netti: “Ya komisyonlar düşecek ya da 300 bin restoran platformlardan çıkacak.”
Bu açıklama hem sektör hem tüketici tarafında büyük bir tartışma yarattı. Çünkü Türkiye’de online yemek siparişi pazarı pandemi sonrası olağanüstü büyüdü; milyonlarca kişi günlük olarak Yemeksepeti, TrendyolYemek ve GetirYemek gibi platformlara yöneldi. Ancak bu büyümenin arka planında restoranların giderek artan maliyet yükü bulunuyor.
Türkiye’de Komisyon Oranları %20 – %30 Arasında: “Dünyanın En Yükseklerinden Biri”
Restoranların en büyük şikâyeti komisyon oranlarının yüksekliği. Platformlar genellikle:
- %15 – %25 komisyon,
- %5 – %10 pazarlama katkı payı,
- KDV,
- Ek ödeme işlem ücretleri
talep ediyor. Böylece bir restorana kesilen gerçek maliyet çoğu zaman %25 ile %35 arasında değişiyor.
Sektör temsilcileri bunun küçük ve orta ölçekli işletmeleri “sıfır kâr” noktasına getirdiğini belirtiyor. Birçok işletmenin ifadesi şu şekilde:
“200 TL’lik bir siparişten bize bazen 5–10 TL kalıyor. Platform siparişlerinde aslında zarar ediyoruz.”
Dünya Örnekleri: Türkiye En Üst Sırada
Komisyon tartışmasının en kritik noktası şu: Dünya ne kadar komisyon alıyor? Araştırmalar gösteriyor ki Türkiye’deki oranlar birçok ülkenin üzerinde.
ABD: %15 – %30 (Tavan Sınırlaması Getirildi)
DoorDash, Uber Eats ve Grubhub ABD pazarında %15–30 arasında komisyon alıyor. Ancak New York Belediyesi küçük işletmeleri korumak için yasal sınır getirdi: Komisyon tavanı %15 + pazarlama en fazla %5.
Avrupa: %12 – %25
Deliveroo, JustEat ve Glovo’nun komisyonları ülkelere göre değişiyor:
- İngiltere: %18 – %25
- İspanya: %12 – %18
- İtalya: %15 – %20
- Fransa: %15 – %22
Almanya: %13 – %15 (En Düşük Oran)
Almanya, restoranlar açısından en avantajlı pazarlardan biri. Wolt ve Lieferando’nun komisyonları %13–15 arasında. Restoran kendi kuryesini kullanırsa oran %9a kadar düşebiliyor.
Hindistan: %15 – %25
Swiggy ve Zomato arasındaki yoğun rekabet oranları Türkiye’ye yakın seviyede tutuyor. Ancak hükümet son dönemde komisyonları sınırlamayı tartışıyor.
Özetle: Türkiye’deki komisyonlar Almanya’nın neredeyse iki katı, AB ortalamasının üstünde ve ABD’nin tavan uygulamasına çok yakın.
Restoranların Maliyet Analizi: “Komisyon Sonrası Kâr Kalmyor”
Sektörde ortalama bir restoran siparişinde maliyet dağılımı şöyle:
- Ürün maliyeti: %35 – %40
- Personel: %15 – %20
- Kira + elektrik + genel gider: %15 – %20
- Platform komisyonu: %20 – %30
Toplam maliyet böylece %85–110 seviyesine çıkıyor. Bu tablo restoranları şu noktaya getiriyor: “Platform satışları bazen zarar ettiriyor.”
Bingöl’ün Çağrısı: “Direkt Restorana Sipariş Verin”
TÜRES, vatandaşlara önemli bir çağrı yaptı:
“Fiyatlar düşsün istiyorsanız doğrudan restoranlardan sipariş verin.”
Bunun iki nedeni var:
- Restoranın komisyon maliyeti düşer → fiyatlara olumlu yansır.
- Restoran kendi müşteri verisine sahip olur → platform bağımlılığı azalır.
Boykot Olursa Ne Olur?
Birçok analiste göre sektörün platformlara karşı büyük bir çıkışı gerçekleşirse sonuçlar ciddi olabilir.
1. Platformların Gelir Modeli Sarsılır
Gelirin %80’i komisyondan geliyor. Restoranlar çekilirse kampanyalar kesilebilir, kurye ağları küçülebilir.
2. Restoranlar Kısmen Rahatlar
Kendi sipariş sistemine yönelen işletmeler hem maliyet düşürür hem marka kontrolünü artırır.
3. Tüketici İçin Karma Bir Sonuç
- Fiyatlar düşebilir
- Teslimat hızları yavaşlayabilir
4. Devlet Müdahalesi Gelebilir
ABD’de olduğu gibi Türkiye’de de “komisyon üst sınırı” kararı gündeme gelebilir.
Restoranların Yeni Stratejisi: Kendi Sipariş Sistemi
Türkiye’de giderek daha fazla işletme şu yöntemlere geçiyor:
- Kendi web sitesi üzerinden sipariş
- WhatsApp sipariş hattı
- Kendi kuryesiyle teslimat
- Google Haritalar sipariş özelliği
Bu geçiş restoranların komisyon yükünü azaltmaları için en hızlı çözüm olarak görülüyor.
Komisyon Tartışması Ekonomik Bir Gerçeklik
Online yemek platformları restoranlara büyük hacim kazandırsa da komisyonların yüksekliği sektörü sürdürülemez noktaya getirdi. Türkiye’nin dünya ortalamasının üzerinde komisyon alan ülkeler arasında yer alması, boykot çağrılarının neden güçlü karşılık bulduğunu gösteriyor.
Önümüzdeki süreçte restoran birlikleri, platformlar ve devlet kurumları arasında “komisyon pazarlığı” yoğun şekilde devam edecek gibi görünüyor.