Bulgaristan Lukoil’e El Koydu mu?
Bulgaristan hükümeti, ülkenin en büyük enerji tesisi olan Lukoil Neftochim Burgas üzerinde devlet kontrolünü artıran yeni düzenlemeleri yürürlüğe sokarak şirketin operasyonlarını doğrudan etkileyen bir adım attı. Düzenleme, uluslararası basında “el koyma” şeklinde yorumlansa da resmi belgeler, mülkiyet devri yapılmadığını gösteriyor.
Karar, Rus petrolüne bağımlılığı azaltmayı hedefleyen AB yaptırımları ve Bulgaristan’ın enerji güvenliği stratejisi çerçevesinde alındı. Hükümet, rafinerinin kritik durumlarda geçici olarak devlet tarafından yönetilebilmesine imkân tanıyan bir çerçeve oluşturdu.
Lukoil üzerindeki baskı, 2022’de başlayan Rusya-Ukrayna savaşı sonrasında artmış, Bulgaristan’ın AB’den aldığı geçici petrol muafiyeti 2024’te sona ermişti. Muafiyetin kalkmasıyla rafinerinin tedarik zinciri değişmek zorunda kaldı ve şeffaflık tartışmaları hız kazandı.
Burgas Rafinerisi, Bulgaristan’ın akaryakıt ihtiyacının yaklaşık yüzde 70’ini karşılıyor ve Romanya, Sırbistan, Kuzey Makedonya ve Türkiye gibi bölge ülkeleri için de kritik bir konumda bulunuyor. Bu nedenle müdahale, ekonomik olduğu kadar jeopolitik bir öneme sahip.
Sürecin ana aktörleri arasında Bulgaristan hükümeti, Lukoil, AB Komisyonu ve Moskova yönetimi yer alıyor. Rusya, düzenlemeyi siyasi baskı olarak nitelendirirken AB, enerji bağımlılığının azaltılmasını stratejik hedef olarak görüyor.
Yetkililer, müdahalenin gerekçeleri arasında enerji arz güvenliği, piyasa tekelinin kırılması, vergi kayıplarının önlenmesi ve AB normlarına uyumu gösteriyor. Mülkiyet devri yapılmadığı belirtilirken, devletin yönetim üzerinde genişletilmiş yetkilere sahip olduğu doğrulandı.
Rafinerideki olası üretim dalgalanmalarının Balkan bölgesinde olduğu gibi Türkiye’nin Trakya bölgesinde de akaryakıt fiyatlarına yansıyabileceği değerlendiriliyor. Tedarik zincirinde oluşabilecek kırılmalar bölgesel piyasaları etkileyebilir.
Enerji uzmanları, Bulgaristan’ın attığı adımı “fiili el koyma değil, stratejik denetim artışı” olarak tanımlıyor. Uzmanlara göre, müdahale daha çok AB uyumu ve arz güvenliği temelli bir düzenleme niteliği taşıyor.
Lukoil’in Bulgaristan’dan çekilme ihtimali, tesisi satma seçeneği ve işletmenin kademeli olarak yeniden yapılandırılması üzerinde duruluyor. Şirketin nihai kararının, 2026’dan itibaren uygulanacak AB petrol stratejisine göre şekillenmesi bekleniyor.